Wat zijn gluten en moet je ze vermijden?

Door Tamarah: Er gaan veel claims rond dat gluten niet goed voor je zijn, waardoor gluten een slechte naam hebben gekregen en veel meer vermeden worden. Maar wat zijn gluten en wanneer vermijd je gluten?

Fun fact: het woord ‘gluten’ is enkelvoud! Maar tegenwoordig wordt het ook als meervoud gebruikt. Je kunt dus zowel zeggen ‘wat is gluten’ als ‘wat zijn gluten’.

Wat is gluten?

Gluten, afkomstig van het Latijnse woord gluten (lijm),  zijn eiwitten die van nature voorkomen in bepaalde granen. Granen is een verzamelnaam voor de zaden van grassen. Voorbeelden zijn tarwe, gerst en rogge. Van granen worden veel verschillende producten gemaakt, zoals meel, brood, couscous, ontbijtgranen en pasta. Gluten komen daarom ook in deze producten voor. We maken het een beetje lastiger: gluten bestaan uit twee eiwitten, namelijk glutenine en gliadine. Beide eiwitten (glutenine en gliadine) hebben een eigen taak. Glutenine, een groot lang eiwit, zorgt bij brood voor stevigheid. Gliadine, de bolletjes, zorgt voor binding en samenhang van het deeg.

Waar komen gluten in voor?

Gluten komen in heel veel producten voor, zelfs in producten waarin je het niet eens zou verwachten. Je kan hierbij denken aan brood, beschuit, gebak, koekjes, muesli, pizza, couscous, taart, drop, mixen voor soep en sauzen, paneermeel, snoep en snacks!

Warenwettelijk is het verplicht om op etiketten aan te geven of er in producten gluten zitten. De ingrediënten moeten duidelijk bij de ingrediëntendeclaratie staan. De benaming gluten moet worden vermeld in een afwijkend lettertype tussen de andere ingrediënten, bijvoorbeeld dikgedrukt, met hoofdletters of met een icoon/logo.

Het glutenvrij-logo

Het glutenvrij logo is gebaseerd op een gecertificeerd systeem. Een onafhankelijk testbedrijf controleert het product en als het product voldoet aan de criteria van de Nederlandse Coeliakie Vereniging, kunnen producenten een licentie ontvangen om het logo te mogen gebruiken. 

Krijg je last van gluten?

De meeste mensen kunnen producten eten waar gluten in zitten zonder er last van te krijgen. Er zijn ook mensen die helemaal geen gluten kunnen verdragen. Op het moment dat gluten beschadigingen geven in je dunne darm, kan er sprake zijn van coeliakie (=glutenintolerantie). Bij mensen met coeliakie gaan de darmvlokken kapot als deze regelmatig met gluten in aanraking komen.

Ook mensen zonder coeliakie, verdragen gluten soms niet goed. Het kan zo zijn dat je geen coeliakie hebt, maar wel vervelende klachten ervaart, zoals buikpijn en vermoeidheid na het eten van producten met gluten.  Dit wordt ook wel het non-celiac gluten sensivity oftewel NCGS (glutensensiviteit oftewel glutenovergevoeligheid) genoemd. 

Bij NCGS is er geen sprake van de aantasting van de dunne darmwand. Als je erachter wilt komen of je sensitief bent voor gluten, dan kan dit worden vastgesteld/gediagnosticeerd. Onder begeleiding van een diëtist wordt er strikt 6 weken een glutenvrij dieet gevolgd, daarna worden gluten weer opnieuw gegeten. Een arts beoordeelt dan de klachten in beide perioden.

Je hoeft niet altijd te testen of je gevoelig bent voor gluten, soms voel je  aan je eigen lichaam dat er iets niet helemaal goed gaat na het eten van gluten. Uit ervaring weet je dat je klachten krijgt na het eten van bepaalde producten. Logisch natuurlijk dat je die producten dan gaat vermijden.

Glutenvrij eten gezond?

Als je glutenvrij eet, vermijd je bepaalde granen en graanproducten. Het is niet ongezond om geen gluten meer te eten, maar door het vermijden van producten met gluten kunnen er tekorten in vitamines en mineralen ontstaan. Graanproducten bevatten namelijk voedingsvezels, ijzer, vitamine B1 en foliumzuur. Ook zou er een tekort kunnen ontstaan in jodium, dat wordt toegevoegd in brood. Eet jij glutenvrij en twijfel je of je tekorten hebt? Ga dan eens langs bij een diëtist. 

Wist je dat…

• Gluten een functie heeft van bindmiddel in verwerkte producten zoals soep, saus, snoepjes en gebak?
• Veel producten van nature glutenvrij zijn zoals rijst, aardappelen, groenten, fruit, noten, zaden, eieren, melk, ongemarineerde vis, vlees en gevogelte. Daarnaast ook eieren, melk, boter en olie?
• Spelt ook gluten bevat?
• Glutenallergie niet bestaat? (Je krijgt geen anafylactische shock na het eten van gluten)
• Glutenintolerant zijn niet hetzelfde is als overgevoeligheid of sensitief zijn voor gluten? Als je intolerant bent, kun je zelfs spoortjes gluten niet verdragen en krijg je dus een beschadiging van je darmwand. Bij sensitiviteit is dat niet het geval. 

Kortom, gluten zijn niet per definitie slecht voor je. Gluten kunnen wel erg vervelende klachten met zich meebrengen als je hier gevoelig of intolerant voor bent. Als je er niet gevoelig of intolerant voor bent, waarom zou je gluten dan vermijden?

Liefs, Tamarah

Vermijd jij gluten? Waarom?